Oklevetani rat: Crnjanski vs Krleža - čitaonica

otto katz wrote: 2. stvar, a tu se možda približavam razlozima za slavljenje rata, je onaj iskonski i još od antike dobrano razrađen resantiman ratnika spram mirnodopske korupcije ljudskosti, časti, morala.

former informer wrote: U stvari, upravo su dva "velika" rata uradili dosta na tome da to vise nije tako.

William Murderface wrote:Pazi, pročitaj samo radi zadovoljstva čitaja Krležinog odgovora.

William Murderface wrote: 
Ali onda propuštaš da razumeš i kako se dogodio fašizam i kako to da je imao toliko inteligentnih fellow traveler-a.

William Murderface wrote:
Uz to, Crnjanski nije bio celog života desničar. Nije to bio kao mladić, a ni kao starac. Imaš u Embahadama mesto gde se izričito odriče nacionalizma.

“Dimitrija Tucovića sjetio sam se i njegove knjige o Albaniji i njegove tužne smrti, kako je ostao pregažen kao dronjak pod točkom onog istog mehanizma protiv koga se smiono i muževno borio. U njegovoj svijetloj pojavi javlja nam se utjeha da na ni našim horizontima nisu sve zastave beznadno pale i smrt Dimitrija Tucovića, kao i ona modra, tiha, melankolična agonija Svetozara Markovića, događaji su koji stoje kao putokazi na početku našeg puta u civilizaciju.” (M.Krleža)
                                                                    ______________

Dimitrije Tucović rođen je 13. maja 1881. u selu Gostilje (na planini Zlatibor) u porodici pravoslavnog sveštenika. Jedan je od najistaknutijih političkih predvodnika i teoretičara socijaldemokratskog/socijalističkog pokreta u Srbiji. Uz to jedan je od osnivača Srpske socijaldemokratske partije (SSDP), pokretač i urednik listova Radničke novine i Borba. U Beograd dolazi (1899.) kako bi završio gimnaziju i tada je već pristalica socijalističkih ideja. S Radovanom Dragovićem (koji je na njega imao velik uticaj) promoviše socijalističke ideje. Kada se 1901. obnavlja Beogradsko radničko društvo, formira socijalističku grupu i ulazi u upravu Društva. Istovremeno radi na stvaranju modernih sindikata koji bi se borili za veća radnička prava i bolje uslove rada.
Protivnik je tadašnje srbijanske politike, te u skladu s tim 1902. organizuje proteste studenata protiv Nikole Pašića. Na čelu je martovskih protesta (5. marta 1903.) protiv kralja Aleksandra Obrenovića. Zbog toga je morao pobeći u Zemun (tada u Austro-Ugarskoj), a posle i u Beč. Nakon što je 1903. u Srbiji došlo do majskog prevrata 2. avgusta iste godine sudeluje na osnivačkom kongresu SSDP-a. Nova stranka utemeljila je potom i svoje glasilo Radničke novine. Tucović je postavljen za urednika lista. Naredne godine (1904.) na Drugom kongresu Radničkog saveza SSDP-a drži govor o sindikalnim organizacijama gde ukazuje na važnost sindikalnog organizovanja. Ne zanemaruje saradnju ni na međunarodnom planu i uvodi SSDP u Drugu internacionalu gde tiesno sarađuje s Rosom Luxemburg i Lenjinom.

Studije prava na beogradskom univerzitetu završava 1906. s ocenom odličan. Dve godine kasnije (1908.) postaje sekretar SSDP-a. Unutar stranke pokreće se još jedan časopi Borba (1910.), a na mesto glavnog urednika postavljen je upravo Tucović. Iste godine sudeluje na Međunarodnom socijalističkom kongresu u Kopenhagenu na kojem drži govor u kojem krtikuje vođe austrijske socijaldemokratije zbog njihovog odnosa prema nacionalnom pitanju te posebno zbog njihovog odnosa prema aneksiji Bosne i Hercegovine. Ulazi u polemiku s Karlom Renerom, koji je na kongresu bio u ime austro-ugarskih socijaldemokrata, ocenivši Austro-Ugarsku politku kolonijalno-porobljivačkom.
Tucović nije bio samo kritičan prema Austro-Ugarskoj politici. U parlamentu Srbije jedino je njegov SSDP glasao protiv ratnih kredita srbijanske vlade koji su bili potrebni da se vojska i države pribreme za odbranu. U svojoj knjizi Srbija i Albanija odsudio je srbijansko zauzimanje Kosova kao “imperijalno osvajanje” i zalagao se za pripajanje Kosova Albaniji. Nakon pokolja Albanaca na Kosovu i u severnoj Albaniji, Tucović je opominjao kako je “izvršen pokušaj ubistva s predumišljajem nad celim jednim narodom”, što je “zločinačko delo” za koje se “mora ispaštati”. Kritikovao je planove Pašićeve vlade nazivajući ih imperijalističkim. Istovremeno zalagao se za balkansku federativnu državu koju su prema njegovoj zamisli trebale činiti Srbija, Bugarska i Albanija. Jedan je od prvih političara u srbijanskoj politici koji je prihvatio stvaranje “novih” nacija (makedonske). Objavio je i nekoliko knjiga i brošura u kojima govori o položaju radnika u Srbiji i socijaldemokratiji. U delu S puta, na primer, govori o položaju industrijskog proletarijata u Srbiji. Objavio je i Zakonsko osiguranje radnika, Zakon o radnjama i socijalna demokratija, U izbornu borbu! i Jedinstvo pokreta. Zanimljivo je da nikada nisu štampana i objavljena sva njegova djela. Sarađivao je i u stranim listovima i časopisima, uglavnom nemačkim i austrijskim (Vorwärts, Arbeiter Zeitung, Der Kampf i Dei neue Zeit).

U praskozorje Prvog svetskog rata boravi u Berlinu gde je imao nameru doktorirati, međutim izbio je rat i vraća se u Srbiju. Regrutovan je u srbijansku vojsku, a kao pripadnik Moravske divizije u novembru 1914. gine u borbi protiv austrougarske vojske na obali reke Ljig na Vrače Brdu. Po završetku Prvog svetskog rata sahranjen je zajedno s poginulim saborcima u zajedničku grobnicu. Nakon završetka Drugog svetskog rata komunističke vlasti ekshumirale su njegove posmrtne ostatke i sahranile ih na beogradskoj Slaviji. O Tucoviću će pisati i Miroslav Krleža: “Dimitrija Tucovića sjetio sam se i njegove knjige o Albaniji i njegove tužne smrti, kako je ostao pregažen kao dronjak pod točkom onog istog mehanizma protiv koga se smiono i muževno borio. U njegovoj svijetloj pojavi javlja nam se utjeha da na ni našim horizontima nisu sve zastave beznadno pale i smrt Dimitrija Tucovića, kao i ona modra, tiha, melankolična agonija Svetozara Markovića, događaji su koji stoje kao putokazi na početku našeg puta u civilizaciju.”
Danas jedan od beogradskih trgova nosi Tucovićevo ime, a u Beogradu mu je podignuta i bista. U Srbiji danas mnoge škole, knjižare i kulturno-umetnička društva nose njegovo ime.