WW2 revizionizam

Trebala je poslužiti kao idejna i organizacijska jezgra okupljanja onih ... partija u svijetu, čiji su politička orijentacija i praktičko djelovanje na bilo koji način bili u sukobu s vladajućim društveno- političkim, ekonomsko-socijalnim ili državnopravnim osnovama u zemljama u kojima su djelovali.

Prvog srpnja 1924. godine Predsjedništvo Seljačke internacionale i službeno je HRSS primilo u redove Internacionale. Pri tome je istaknuto, a na zahtjev S. Radića, da se HRSS prima kao samostalni predstavnik hrvatskog naroda, a ne jugoslavenskog seljaštva, obzirom da Jugoslavija i ne postoji, već militaristička i pljačkaška proširena Srbija. Ovakva definicija jugoslavenske države očito je odgovarala HRSS-u ali i aktualnoj taktici petog kongresa Kominterne.

Koliko je bio težak i dugotrajan proces borbe KPJ za pravo na kreiranje originalne strateško-taktičke orijentacije, potvrđuju i gledišta petog kongresa Kominterne na nacionalna pitanja u našoj zemlji. Samo nekoliko mjeseci nakon održane treće konferencije KPJ i oštrog zaokreta većine u vodstvu i bazi jugoslavenskog komunističkog pokreta u pristupu odnosu revolucije proletarijata prema nacionalnom pitanju, kao početka lenjinskog osmišljavanja sadržaja revolucionarnih promjena u našoj zemlji, peti kongres Kominterne svojim odlukama unosi nove zabune. One ujedno i potvrđuju, da se razgovori Kominterne sa S. Radićem i dogovor s T. Aleksandrovim trebaju shvatiti samo kao epizode bez većeg značenja za Kominternu, ali vrlo štetne po KPJ.

Naime, još jednom upozoravamo da su odluke petog kongresa Kominterne uslijedile nakon značajnih odluka treće konferencije KPJ siječnja 1924. godine, znači, nekoliko mjeseci nakon što su revolucionarne snage u vodstvu jugoslavenskog komunističkog pokreta otvorile proces lenjinskog pristupa odnosu revolucije proletarijata prema nacionalnom pitanju. Odluke petog kongresa Kominterne dokaz su više, koliko su prepreka trebali svladati jugoslavenski komunisti da bi stekli pravo na vlastito viđenje sadržaja naše, jugoslavenske revolucije. Ni sekcije snažnije od KPJ nisu mogle na vrijeme reagirati na tako snažne zaokrete u globalnoj taktici Kominterne.

Kako su se odvijali razgovori između vodstva Seljačke internacionale i S. Radića, nije nam poznato, protokol tih razgovora nismo vidjeli. Međutim, očito su se odvijali u atmosferi obostranog nastojanja da se iskoristi autoritet sugovornika za realizaciju vlastitih viđenja rješenja hrvatskog pitanja. Tako Manuiljski delegatima petog kongresa Kominterne sugerira da komunističke partije nerazvijenih zemalja, ili u zemljama s razvijenim nacionalnim pitanjem, preuzmu inicijativu za formiranje radničkih ili seljačkih stranaka ili organizacija koje će u centar svoje taktike postaviti nacionalno ili kolonijalno pitanje, ukoliko takve stranke već nisu formirane.

Koliko se u razgovorima S. Radića i Seljačke internacionale dotakao i problem očuvanja ili dezintegracije jugoslavenske države, nije nam poznato. Međutim, interesantno je upozorenje Manuiljskog, da se pravo na samoopredjeljenje do otcjepljenja može realizirati i u fazi kapitalističkog razvitka i neovisno od političke situacije na širim geografskim prostorima. Odbacujući tezu balkanskih komunističkih partija, da se pojedinačna nacionalna pitanja ne mogu riješiti bez pobjede balkanske radničko-seljačke revolucije, Manuiljski je očito vodio računa o aktualnosti hrvatskog, slovenskog i makedonskog nacionalnog pitanja u političkom životu Kraljevine SHS toga vremena. Koliko je na njegova gledišta utjecao sam S. Radić, nije nam poznato, ali je njegova uloga u taktičkoj zamisli Kominterne očito precijenjena. S. Radić uskoro je tu činjenicu i sam potvrdio.

Nacionalno pitanje na Balkanu postalo je jedno od centralnih problema evropske globalne taktike Kominterne toga vremena i položaj Hrvata i Slovenaca u Italiji više nije bio na periferiji njenog interesa. Bez obzira na činjenicu što se navedeni problem razmatrao u okvirima globalne taktike Kominterne u pristupu graničnim sporovima prvenstveno između Poljske i SSSR-a, Njemačke i Čehoslovačke, Rumunije i Mađarske, Francuske i Njemačke, položaj Slovenaca i Hrvata u Italiji postat će na petom kongresu Kominterne dio sadržaja radničko-seljačkih revolucija Slovenaca i Hrvata. Takav stav doći će do izražaja u posebnoj rezoluciji Kongresa.

...

Najbolje rješenje međunacionalnih odnosa u uvjetima diktature proletarijata Manuiljski vidi u rješenjima u SSSR-u. Neuvjerljivo dokazujući mogućnost svake sovjetske federalne jedinice da istupi iz SSSR-a, neuvjerljivo zato jer u tom slučaju nacionalno pitanje ne bi bilo u funkciji proletarske revolucije, već buržoaskog poimanja nacionalnog pitanja, Manuiljski na kraju ipak mora zaključiti, da je stvaranjem SSSR-a stvorena nova teorija države u kojoj pitanje granica ima podređen značaj. Međutim, taj kriterij nije primijenio u pristupu nacionalnim pitanjima u jugoslavenskoj državi, zanemarujući da i jugoslavenski komunisti mogu u pristupu problemu očuvanja ili dezintegracije jugoslavenske države imati klasne kriterije, tj., u ime revolucije proletarijata borbu za očuvanje integriteta jugoslavenske državne zajednice. Međutim, Kominterna pri koncipiranju svjetske globalne taktike, pa tako i u odnosu na Balkan, od svoga petog kongresa sve više zanemaruje lenjinski pristup odnosu općeg i pojedinačnog u svjetskoj proleterskoj revoluciji. Navedena tendencija očita je u svim dokumentima petog kongresa Kominterne, pa tako i u Rezoluciji o nacionalnim pitanjima u srednjoj Evropi i na Balkanu.

Poljsku, čehoslovačku, jugoslavensku, rumunjsku, grčku i druge novoformirane države, u Rezoluciji se proglašava isključivim rezultatom interesa imperijalističkih sila Antante, produktom njihove borbe protiv evropske proleterske revolucije. One su se prostorno proširile na tuđe nacionalne teritorije i predstavljaju žarišta međunacionalnih sukoba i socijalne reakcije. S druge strane, bivše evropske imperijalističke sile pretvorile su se u subjekt politike ugnjetavanja, kao što je slučaj s Njemačkom. Odnos pobjednika i pobijeđenih i način formiranja novih država nacionalnom pitanju u Evropi daje sasvim novi značaj od onoga što ga je imao prije svjetskog rata. Na prostorima srednje Evrope i na Balkanu nacionalno pitanje postaje centralno političko pitanje, pretvarajući se u moćno oružje borbe proletarijata protiv imperijalizma.

U nizu novoformiranih država, poput jugoslavenske, seljaštvo je činilo većinu ukupnog stanovništva, pa tako i u ugnjetenim nacijama. Zbog toga, ističe se u Rezoluciji, ono je ujedno i nosilac nacionalnooslobodilačke borbe, u kojoj je sadržan i otpor širokih seljačkih masa protiv »tuđih« zemljoposjednika i kapitalista. U jugoslavenskim uvjetima, ti »tuđi« očito su bili predstavnici srpske buržoazije, kao dominirajuće u političkom životu Kraljevine SHS. Svođenje borbe seljaštva jugoslavenskih ugnjetenih nacija i nacionalnih manjina protiv nacionalnog i socijalnog, posebno socijalnog ugnjetavanja, na otpor protiv »tuđih«, a ne i »svojih«, objektivno je jačalo tendencije nacionalizma i šovinizma, zanemarujući činjenicu, da takvi taktički zadaci KPJ, kao i drugih komunističkih partija na Balkanu i u Evropi, objektivno udaljavaju nacionalne radničke klase od zajedničke borbe na klasnim osnovama, a seljaštvo zatvara u nacionalne okvire. Borba protiv »tuđih«, zanemarivanjem one protiv »svojih«, u jugoslavenskim uvjetima logično je vodila taktici borbe KPJ za dezintegraciju jugoslavenske državne zajednice. Osim toga, srpsko pitanje izdvojila je iz ukupne problematike jugoslavenske revolucije, temeljeći problem radničko- seljačkih revolucija na jugoslavenskim prostorima prvenstveno na savezništvu radništva i seljaštva u redovima ugnjetenih nacija i nacionalnih manjina. To je još jedan u nizu drugačijih pristupa Kominterne i KPJ taktici radničko-seljačkih revolucija - u jugoslavenskim uvjetima.

Ocijenivši da se svijet nalazi u predrevolucionarnoj fazi razvoja, u Rezoluciji se zahtijeva od komunističkih partija u novoformiranim imperijalističkim zemljama borba da i u uvjetima njihova kapitalističkog razvitka dođe do izdvajanja onih njihovih dijelova koji su »nasilno« pripojeni. Posebno se apostrofiraju ti procesi u Poljskoj, Rumuniji, Čehoslovačkoj, Jugoslaviji i Grčkoj, ne i u Bugarskoj, jer je bila poražena sila u prvom svjetskom ratu.

U Rezoluciji se osuđuju one komunističke partije, ili dijelovi njihovih kadrova, koji u pristupu nacionalnim pitanjima u svojim zemljama odbijaju prihvatiti takva rješenja koja bi rezultirala otcjepljenjima nekih nacija i nacionalnih manjina iz sastava postojećih buržoaskih država. Ovakav pristup Kominterne pravu naroda na samoopredjeljenje do otcjepljenja posebno će pogoditi KPJ, u čijem je vodstvu tada teško bilo naći pristašu dezintegracije postojeće jugoslavenske države, bilo u redovima »ljevice«, bilo »desnice«. Kako ćemo saznati kasnije, ni odluke značajne treće konferencije KPJ iz siječnja 1924., godine u svome pristupu nacionalnim pitanjima neće prihvatiti mogućnost dezintegracije.

Tako koncipirano rješavanje nacionalnih pitanja u Rezoluciji se shvaća kao privremena taktika komunističkih partija u ugnjetenim nacijama. To je borba za stvaranje revolucionarnog saveza radnika i seljaka i širokih nacionalno i socijalno ugroženih masa pod vodstvom komunističkih partija. Od tako koncipirane taktike peti kongres Kominterne očekuje likvidaciju nacionalističkog i šovinističkog utjecaja nacionalnih buržoazija i socijalšovinističke orijentacije u radničkim pokretima, u seljaštvu i u radništvu. Udaljavanju radničke klase i seljaštva po nacionalnoj osnovi, peti kongres Kominterne suprotstavlja borbu komunističkih partija za ugradnju ekonomsko-socijalnih kriterija u pristupu nacionalnim pitanjima, kao i ovisnost njihovog razrješavanja, kako u ugnjete- nim nacijama, tako i u kolonijama, od borbe svjetskog proleterskog fronta za potpuno nacionalno i socijalno oslobođenje radnih masa.

Ovako formulirani pristup odnosa općih i pojedinačnih interesa u kontekstu strateških ciljeva svjetske revolucije proletarijata konačno rješenje nacionalnih pitanje dovodi u usku ovisnost od stvaranja svjetske zajednice sovjetskih socijalističkih republika, teza koja će otvoriti mogućnosti da se u kasnijem razvitku Kominterne opći interesi svjetske revolucije proletarijata identificiraju s interesima sovjetske države, a pojedinačne revolucije i njihovi problemi svedu u funkciju tako koncipiranog odnosa općeg i pojedinačnog u svjetskoj proleterskoj revoluciji.
...

U nastojanjima da spriječi transformaciju taktike borbe komunističkih partija za pravo naroda na samoopredjeljenje do otcjepljenja na razbijanje osnova klasnom jedinstvu proletarijata, peti kongres Kominterne interese pojedinačnih revolucija doveo je u apsolutnu ovisnost od svjetske proleterske revolucije. Jedino tako mogla se stvoriti prividna logična veza rješenja pojedinačnih nacionalnih pitanja i borbe svjetskog proletarijata za stvaranje federacije sovjetskih socijalističkih republika, čije se jedinstvo traži u privrednom centralizmu, u proizvodnim snagama, u proletarijatu, a zajedništvo u federaciji.

Federacija sovjetskih socijalističkih republika izraz je nove teorije o državi, sjetimo se izlaganja Manuiljskog, a tako koncipirana država u funkciji je odumiranja, a ne jačanja nacionalnih država. Upravo iz ovakvog pristupa pravu naroda na samoopredjeljenje do otcjepljenja drugi kongres Kominterne govori o potrebi stvaranja što čvršćih veza unutar federacije, a peti kongres o razvoju proizvodnih snaga kao procesu koji nema veze s problemom nacija. Zato se u Rezoluciji potvrđuju stara gledišta Kominterne o rješenju međunacionalnih sukoba na Balkanu kroz stvaranje balkanske federacije sovjetskih socijalističkih republika, čije će proizvodne snage, misli se na proletarijat, biti onaj integrativni faktor objedinjavanja snaga revolucije na širokim prostorima.

Zato se u Rezoluciji zahtjev o potrebi borbe balkanskih komunističkih partija za stvaranje federacije balkanskih sovjetskih socijalističkih republika treba analizirati isključivo u kontekstu globalnog pristupa petog kongresa Kominterne općeg i pojedinačnog, u borbi za svjetsku zajednicu proletarijata. Balkanska, evropska i svjetska federacija samo su dio ukupne taktike svjetskog komunističkog pokreta prema nacionalnim i kolonijalnim pitanjima, prelazna državnopravna osnova budućem jedinstvu sviju nacija. Temeljnu pretpostavku tim procesima peti konges Kominterne vidi u proletarijatu.

Prvi put od svog osnivanja Kominterna upravo na ovom kongresu postavlja zahtjev, da balkanske komunističke partije u svoje taktičke zadatke ugrade i zahtjev o dezintegraciji većine postojećih balkanskih buržoaskih država, kao jednog od konkretnih načina dovođenja nacionalnog pitanja u funkciju proleterske revolucije.

Polazeći od uvjerenja da su prilike na Balkanu izuzetno zaoštrene i objektivno pridonose destabilizaciji ukupnog evropskog imperijalističkog poretka, u Rezoluciji se apostrofiraju makedonsko i trakijsko pitanje. Posebno se upozorava na makedonsko pitanje, koje je shvaćeno kao najsnažniji faktor u destabilizaciji Balkana, kao što je i Balkan shvaćen kao najznačajniji faktor u destabilizaciji zapadne Evrope. Objektivni preduvjeti izbijanju revolucije u zapadnoj Evropi doveli su Balkan u centar interesa petog kongresa Kominterne.
...

Treća konferencija KPJ

Treća po redu konferencija KPJ održana je u Beogradu od 1. do 4. siječnja 1924. godine, dakle, prije petog kongresa Kominterne. Njezin tok i zaključci, kao i činjenica da se održala u Beogradu, ukazuju na postupni proces organizacijske obnove jugoslavenskog komunističkog pokreta. Isto tako, ukazuju na pobjedu one idejne struje u jugoslavenskom komunističkom pokretu čija su gledišta na odnos revolucije proletarijata prema nacionalnom pitanju bila u skladu s onima trećeg i četvrtog kongresa Kominterne. Razlozi pobjede novih gledišta u većini vodstva i bez jugoslavenskog komunističkog pokreta mogu se naći kako u autoritetu Kominterne, tako i u podudarnosti njenih gledišta s dotada potiskivanim istim ili sličnim u redovima KPJ. Promijenjeni uvjeti djelovanja svjetskog i jugoslavenskog komunističkog pokreta ubrzali su te procese.

Bivša partijska opozicija, koja od ove konferencije, pa do početka 1928. godine, čini većinu u vodstvu pokreta, s izričitom prevagom u CK KPJ, inicijator je lenjinskog pristupa nizu vitalnih problema pokreta, pa tako i problemu odnosa revolucije proletarijata prema nacionalnom i seljačkom pitanju. Njezin doprinos prvenstveno je u sferi idejno-teorijskog osvješćenja, raskida sa socijaldemokratskim teorijskim osnovama, prisutnima i u nizu drugih komunističkih partija toga vremena.

U Rezoluciji o političkoj situaciji i neposrednim zadacima ističe se, da jedna proleterska partija koja vodi klasnu borbu mora biti sposobna ovladati masama i povesti ih u revoluciju. Odbacujući dotadašnji sektaški odnos prema paroli Kominterne »u mase«, u Rezoluciji se upozorava na značenje prenašanja klasne borbe proletarijata na jugoslavensko selo, shvaćajući dio seljaštva potporom, saveznicima proletarijata u pripremi borbe za njegovu diktaturu. Prihvaćajući gledišta četvrtog kongresa Kominterne o značenju taktičke orijentacije komunističkih partija u nerazvijenim zemljama na revolucionarni savez radnika i seljaka, od jugoslavenskih komunista zahtijeva se borba za stvaranje radničko- seljačkih vlada, kao prelaznog oblika političke vlasti između diktature buržoazije i diktature proletarijata. Uvažavajući objektivne probleme međunacionalnih sukoba na jugoslavenskim prostorima zahtijeva se prihvaćanje taktike borbe KPJ za stvaranje radničko- seljačkih vlada u Hrvatskoj, Sloveniji, Dalmaciji, Bosni i Makedoniji. Tako je nakon višegodišnjeg negiranja postojanja nacionalnog i seljačkog pitanja kao aktuelnih problema revolucije, treća konferencija KPJ hrvatsko i slovensko nacionalno pitanje, te muslimansko i makedonsko pitanje, prihvatila kao nove sadržaje svoje taktičke orijentacije u borbi za diktaturu proletarijata. Zahtjev o potrebi borbe za samostalnu radničko-seljačku vladu Dalmacije očito je imao klasne, a ne i nacionalne pretpostavke. U Rezoluciji srpsko pitanje nije i nacionalno, već klasno pitanje, problem savezništva između radništva i seljaštva-na-ekonomsko- socijalnim zahtjevima. Poštujući okvire globalne taktike Kominterne u pristupu balkanskom pitanju, problem izvedbe radničko- seljačkih revolucija na jugoslavenskim prostorima dovodi se u ovisnost od uspješne izvedbe revolucija u svim ostalim balkanskim zemljama, oduzimajući KPJ mogućnost samostalne odluke u podizanju revolucije.

Period radničko-seljačkih vlada u jugoslavenskoj državnoj zajednici u Rezoluciji se shvaća prelaznom etapom u diktaturu proletarijata. Odbacujući tezu dijela partijskog vodstva, da je nacionalno pitanje sastavni dio procesa dovršavanja buržoasko- demokratskih revolucija u vremenu privremene stabilizacije kapitalizma, u Rezoluciji se ističe, da samo revolucionarno rješenje međunacionalnih odnosa u našoj zemlji u isto vrijeme znači i početak temeljnih izmjena njenih društveno-ekonomskih i političkih osnova. Zahtijevajući revolucionarnu transformaciju jugoslavenske zajednice u federaciju radničko-seljačkih republika, ne navodeći njen sastav, u Rezoluciji se upozorava na značenje definiranja odnosa KPJ i prema agrarnom pitanju, koje u zajednici s nacionalnim pitanjem čini okosnicu taktike borbe KPJ za revolucionarni savez radnika i seljaka u jugoslavenskim uvjetima.

Prolenjinska struja u vodstvu jugoslavenskog komunističkog pokreta uočila je i povezanost problema građanskih opozicijskih stranaka u redovima ugnjetenih nacija, posebno onih u čijem članstvu preovladavaju seljaci, s problemom borbe za revolucionarni savez radnika i seljaka. Odbacujući mogućnost suradnje s njima na principu međupartijske koalicije, a prihvaćajući borbu protiv njihovog utjecaja na platformi taktike jedinstvenog fronta, u Rezoluciji se polazi od uvjerenja, tada netočnog, da se te partije nalaze u procesu svoga unutrašnjeg raslojavanja u smislu stvaranja njihovih lijevih krila, spremnih odbaciti kompromisnu politiku vodstva prema srpskoj buržoaziji. Stiče se dojam da je tadašnja većina u vodstvu jugoslavenskog komunističkog pokreta daleko više pažnje posvećivala problemu borbe protiv srpskog šovinizma, a daleko manje isto tako opasnom šovinizmu u partijama građanske opozicije ugnjetenih nacija i nacionalnih manjina.

Rezolucija o nacionalnom pitanju potvrda je revolucionarne orijentacije KPJ u nacionalnom i seljačkom pitanju, ali isto tako snažnog utjecaja Kominterne. Na njenoj ocjeni, da je stvaranje jugoslavenske državne zajednice isključivi rezultat prvog svjetskog imperijalističkog rata, za čije stvaranje je srpska buržoazija bila jedina zainteresirana, kako zbog rješenja srpskog pitanja izvan prostora Kraljevine Srbije, tako i zbog njenih kolonijalnih aspiracija prema ostalim jugoslavenskim zemljama, u Rezoluciji se razvija teza, da je način i oblik izvršenog državnog ujedinjenja uzrok neuspjeha u dovršavanju procesa formiranja jugoslavenske nacije iz triju srodnih naroda. Prolenjinska struja u vodstvu jugoslavenskog komunističkog pokreta, kao i njihovi oponenti, na isti način pokušava objasniti uzroke unitarističke orijentacije KPJ u vremenu do saziva njene treće konferencije.

Kako sami priznaju, taj stav su zastupali vjerujući da tri etnički srodna naroda, u samostalnoj državi buržoaske demokracije, imaju sve preduvjete stupanju u jugoslavensku naciju. Očito, da je većina u vodstvu jugoslavenskog komunističkog pokreta godinama išla od krivih pretpostavki, da Slovenci i Hrvati još nisu formirane nacije, a da su Srbi povijesnim razvojem stigli u fazu nezainteresiranosti za očuvanje svoga nacionalnog identiteta. Takvo svoje uvjerenje pokušavaju opravdati tvrdnjom, da su u 1919. i 1920. godini sve tri nacionalne buržoazije provodile diktaturu nad cjelokupnim narodom Jugoslavije i zbog uskih klasnih interesa nametnule monarhistički oblik vlasti. Drugim riječima, do »Obznane« i likvidacije KPJ kao vodeće snage radničke klase, nacionalne buržoazije Slovenaca i Hrvata nisu pokretale pisanje međunacionalnih odnosa, zaokupljene problemom likvidacije pretpostavki revolucije. Analizirajući dublje ovo gledište, proizlazi da su nacionalna pitanja u našoj zemlji za KPJ postala aktuelni problem tek onda kada su se za njih zainteresirale nacionalne buržoazije. Prema tome, nacionalno pitanje ur svojoj osnovi ipak je buržoasko pitanje, toliko dugo dok je buržoazija sposobna da ga rješava. Budući su nacionalne buržoazije za to bile nesposobne, zaustavljen je proces formiranja jedne nacije iz triju srodnih naroda, a time je zaustavljen i proces stvaranja revolucionarnog saveza radnika i seljaka. U Rezoluciji se s rezignacijom konstatira da su Slovenci, Hrvati i Srbi udaljeniji jedni od drugih više nego prije 1918. godine. Iz jedne krajnosti, KPJ je prešla u drugu.

Ispravno procjenjujući, da je oblik i način izvršenog jugoslavenskog državnog ujedinjenja u uvjetima pobjede sila Antante prvenstveno ovisio od srbijanske buržoazije, neispravno zaključuju, da se isključivo u njenom ponašanju nalaze i uzroci zaoštravanju međunacionalnih sukoba. U Rezoluciji je izraženo mišljenje, da je ona svoje kolonijalne aspiracije na Balkanu pokazala i prije prvog svjetskog rata svojim odnosom prema Makedoniji i Albaniji, a nakon rata odnosom prema novodobijenim krajevima, ali i prema hrvatskoj i slovenskoj buržoaziji.

Analizirajući pojavu snažnih nacionalnih pokreta, čiju najmasovniju osnovicu čini seljaštvo, autori navedene Rezolucije vrlo su oprezni kada vrednuju sadržaje pokreta masa u borbi protiv velikosrpske politike. U Hrvatskoj i Sloveniji govore o nacionalnim pokretima, u Vardarskoj Makedoniji o pokretima ugnjetenih nacija za nezavisnost, u Bosni, Crnoj Gori i Vojvodini raspravljaju o pokretima za autonomiju. Razlike u pristupu pojedinim pokrajinama nisu slučajne, već izraz tada dominirajućih gledišta većine u vodstvu KPJ prema slovenskom, hrvatskom, bosanskom, crnogorskom, vojvođanskom i makedonskom pitanju. Osim toga, izraz su i odnosa te većine prema srpskom pitanju, koje, kako se moglo primijetiti, ne postoji kao problem radničko-seljačke revolucije sa nacionalno-oslobodilačkim sadržajima. Odnos prema srpskom pitanju također je jedna u nizu teorijskih zabluda KPJ toga vremena. Negirajući njegovo značenje u ukupnoj nacionalnooslobodilačkoj borbi jugoslavenskih nacija i nacionalnih manjina, reducirajući ga na ekonomsko-socijalni aspekt radničko- seljačkog saveza, potcijenila je značenje srpskog pitanja unutar i izvan granica predratne srpske države. Takav odnos bio je rezultat uvjerenja većine u vodstvu KPJ toga vremena, daje velikosrpski koncipirana Kraljevina SHS cijelu srpsku naciju dovela u povlašteni položaj, pa ista nije ni zainteresirana za njegovu daljnju evolüciju. Neosporno je točno, da srpska nacija u to vrijeme nije imala nacionalnog pitanja s buržoaskog aspekta, ali ga je imala s aspekta revolucije proletarijata, a posebno se njen položaj mogao zakomplicirati u momentu realizacije parole o stvaranju revolucionarnim putem konstituirane federacije radničko-seljačkih sovjetskih socijalističkih republika u Jugoslaviji, na Balkanu i u Podunavlju.

U Rezoluciji se jugoslavenska socijalistička federacija shvaća kao zajedništvo nacija Slovenaca, Hrvata i Srba, ali kao jedinstvena privredna cjelina. To jedinstvo garantira radnička klasa, kao i poštivanje principa nacionalne ravnopravnosti.

Svakako je interesantno razmisliti i o načinu na koji se u Rezoluciji pristupa problemu državnopravnog reguliranja jugoslavenske socijalističke federacije. Kada se govori o hrvatskoj i slovenskoj naciji, upotrebljava se izraz narod, a ne nacija, a kada se govori o Makedoncima misli se na položaj nekoliko naroda na prostorima Vardarske Makedonije. Upotrebljavajući pojam naroda, a ne nacije, autori Rezolucije očito su željeli više istaći ono zajedničko što ih vezuje, a manje ono specifično što bi ih i u uvjetima socijalističkog društva moglo udaljavati. Kada govore o pravu na samoopredjeljenje primjenjuju ga samo na Slovence i Hrvate, a pod pritiskom Kominterne i na Vardarsku Makedoniju, ne na makedonski narod, već na narode u Vardarskoj Makedoniji. Kada se u Rezoluciji govori o pokretu za nezavisnost, misli se samo na Vardarsku Makedoniju i na njeno izdvajanje iz okvira jugoslavenske države. Međutim, kada govore o njenom izdvajanju usko ga vezuju za proces izdvajanja Pirinske Makedonije iz sastava Bugarske i Egejske Makedonije iz sastava Grčke, te spajanja ovih triju cjelina u nezavisnu radničko-seljačku sovjetsku socijalističku republiku Makedoniju, kao ravnopravnog člana balkanske federacije radničko-seljačkih sovjetskih socijalističkih republika. Ovakav pristup makedonskom pitanju bio je više rezultat zahtjeva Kominterne nego usklađenih gledišta KPJ, KP Bugarske i KP Grčke. Kada se u Rezoluciji govori o bosanskom pitanju, ne misli se na muslimansko pitanje. To je više pokušaj neutralizacije utjecaja JMO, organizacije muslimanskih begova i vjerskih vođa u Bosni, nego osmišljeniji pristup rješenju položaja ove pokrajine u okvirima socijalističke Jugoslavije. U tekstu Rezolucije ne razmatra se i problem Hercegovine. Pristup problemu Crne Gore nešto je drugačiji. To je vrijeme kada KPJ nije raščistila, da li su Crnogorci formirana nacija, ili su Srbi. Kada se u Rezoluciji govori o pokretu Crnogoraca za autonomiju, govori se o problemu korištenja širokog pokreta u Crnoj Gori za autonomiju, koju je izgubila ujedinjenjem sa Srbijom studenog 1918. godine. Po našem sudu, to je više taktika korištenja crnogorskog pitanja u borbi za široke mase na platformi jedinstvenog fronta radnika i seljaka.

Na kraju, vojvođansko pitanje. KPJ ga shvaća kao problem borbe protiv srbizacije nacionalnih manjina, ali i kao problem borbe protiv šovinizma i u širokim masama tih manjina. Ono je samo jedno u nizu pitanja koja su trebala u taktici KPJ pridonijeti njenoj afirmaciji u širokom frontu borbe protiv srpske buržoazije, u kojoj pokušava ponuditi više od građanske opozicije ugnjetenih nacija i nacionalnih manjina. Iz navedene analize odnosa KPJ prema nacionalnim pitanjima, vidljiv je i koncept treće konferencije KPJ o državnopravnom rješenju jugoslavenskih nacionalnih pitanja u uvjetima radničko-seljačkih revolucija. Kada se govori o slovenskom i hrvatskom nacionalnom pokretu u Rezoluciji se upotrebljava izraz »obrambenog grupiranja«. Kada se govori o crnogorskom, bosanskom i vojvođanskom pitanju, upotrebljava se izraz »pokreti za autonomiju«. Kada se govori o makedonskom pitanju upotrebljava se izraz »nezavisnost«. O srpskom pitanju, ne govori se ništa.

Iz navedenih razloga, teško je ocijeniti što su autori Rezolucije o nacionalnom pitanju treće konferencije KPJ podrazumijevali pod pojmom borbe za stvaranje Federativne (savezne) radničko- seljačke republike u Jugoslaviji. Jedno je samo sigurno, u njenom sastavu ne bi bila Vardarska Makedonija.

Međutim, bitno je istaći, da jugoslavenski komunisti nisu odbacili svoje gledište, izraženo još u toku 1918. godine, da je ujedinjenje Slovenaca, Hrvata i Srba u jednu državu u funkciji povijesnog razvoja ovih prostora, ali i interesa klasne borbe proletarijata. Kako bi ta država ispunila svoje povijesne zadatke i bila u funkciji revolucije proletarijata, u Rezoluciji se ističe potreba njenog konstituiranja na principima demokracije i nacionalne ravnopravnosti, u kojoj svaka nacija samostalno određuje svoj odnos prema drugim dijelovima zemlje i prema državnoj cjelini. Centralističkom državnom uređenju KPJ se suprotstavlja i zahtjevom o potrebi utemeljenja političkog sistema socijalističke Jugoslavije na lokalnim samoupravama, vraćajući na taj način u teorijske osnove jugoslavenskog komunističkog pokreta velike ideje Svetozara Markovića.

Govoreći o pravu nacije na otcjepljenje, u Rezoluciji se upozorava, da pravo ne mora biti i obveza. Prema njemu KPJ se treba odrediti u svakom konkretnom slučaju, vodeći računa o istom onom principu koji je vodi i u borbi za stvaranje jugoslavenske federacije, da li je, ili nije, u datom momentu pravo na otcjepljenje u interesu povijesnog razvoja i klasne borbe proletarijata u jugoslavenskoj socijalističkoj zajednici.
...

U posebnoj Rezoluciji o makedonskom i trakijskom pitanju samim naslovom definirano je gledište revolucionarne struje u vodstvu jugoslavenskog komunističkog pokreta prema makedonskoj naciji. Smatrajući da u Makedoniji živi nekoliko nacija i daje kamen smutnje među balkanskim buržoazijama, zahtijeva se borba KPJ za revolucionarni savez radnika i seljaka za stvaranje nezavisne Makedonije u sastavu balkanske federacije radničko- -seljačkih sovjetskih socijalističkih republika. Pod pritiskom Kominterne, treća konferencija KPJ makedonsko pitanje razmatra isključivo kao dio balkanskog pitanja. U taktičkim igrama oko Todora Aleksandrova, tadašnjeg vode VMRO-a, razvija se teorija o etnografskom šarenilu sastava stanovništva Makedonije, koje bi se eventualno tek u okvirima nezavisne makedonske države moglo formirati u makedonsku naciju. U Rezoluciji se ističe, da makedonski Slaveni žele jedinstvenu i autonomnu Makedoniju, iz koje formulacije se daje naslutiti da bi buduća makedonska rad- ničko-seljačka sovjetska socijalistička republika objedinila sve zemlje gdje žive »makedonski Slaveni«, kao državnopravni izraz dovršavanja procesa njihove buržoasko-demokratske revolucije.

Polovinom siječnja 1924. godine objavljene su u glasilima NRPJ sve rezolucije treće konferencije KPJ i pozvano je članstvo da se kroz referendum izjasni o njima. Do ožujka iste godine većina partijskih organizacija podržala je i novu taktičku orijentaciju prema nacionalnom pitanju. Međutim, bilo je i snažnih otpora koji će trajati u cijelom ovom periodu, ali i vrlo uspješnih akcija na stvaranju revolucionarnoga saveza radnika i seljaka u Sloveniji i Hrvatskoj.

шумидер-модер wrote:Одакле је ово?

KinderLad wrote:

Trebala je poslužiti kao idejna i organizacijska jezgra okupljanja onih ... partija u svijetu, čiji su politička orijentacija i praktičko djelovanje na bilo koji način bili u sukobu s vladajućim društveno- političkim, ekonomsko-socijalnim ili državnopravnim osnovama u zemljama u kojima su djelovali.

KinderLad wrote:Imaju oni i drugacijih primer. Recimo Alta bataljon nikada nisu dobili ratne penzije do pre desetak godina, a borili su se herojski na severu i ne bez uspeha dok je rat trajao. Pa onda, oni koji su sluzili u njihovoj komesarskoj vladi a bavili su se recimo raspodelom hrane i drugih dobara ili organizacijom zeleznica tokom rata bukvalno nisu trpeli nikakve posledice posle rata (ogromna vecina). E Vidkun je najebao. S pravom. I to nema sanse da neko dovodi u pitanje. Plus, spomenike sovjetskoj vojsci cuvaju i neguju bez greske.

шумидер-модер wrote:Па зашто онда не назовеш ствари правим именом: антикомунизам пре и изнад свега, јер је најважније доказати да је комунизам био бљак и само бљак и ништа друго него бљак...
Са све чувеним избацивањем из корита и оног пословичног детета са све водом...

KinderLad wrote:

шумидер-модер wrote:Па зашто онда не назовеш ствари правим именом: антикомунизам пре и изнад свега, јер је најважније доказати да је комунизам био бљак и само бљак и ништа друго него бљак...
Са све чувеним избацивањем из корита и оног пословичног детета са све водом...

Pa zato što nije, nije to u pitanju. U pravu je Viljem, u pitanju je kolektivni identitet. Koji, naravno, nije potpuno lišen ideologije, ali daleko od toga da je samo to. Norvežani su i dalje oni isti Norvežani iz 45, dok su Slovenci neki drugi, a mi možda i neki treći u odnosu na nas iz 45. Samo iz naše potpuno izmeštene perspektive je "normalno" doživljavati više kao "svog" svog čukundedu nego svog dedu (ako bismo ih sagledali kakvi su oni stvarno bili i u šta su stvarno verovali). Samo što je razlika u tome što dedu zaista poznajemo pa je to "neslaganje" bar zasnovano na nečemu realnom, dok u čukundedu možemo happily da upišemo bilo šta. Naravno "deda" i "čukundeda" nisu ovde pomenuti u bukvalnom smislu.

KinderLad wrote:

шумидер-модер wrote:Па зашто онда не назовеш ствари правим именом: антикомунизам пре и изнад свега, јер је најважније доказати да је комунизам био бљак и само бљак и ништа друго него бљак...
Са све чувеним избацивањем из корита и оног пословичног детета са све водом...

Pa zato što nije, nije to u pitanju. U pravu je Viljem, u pitanju je kolektivni identitet. Koji, naravno, nije potpuno lišen ideologije, ali daleko od toga da je samo to. Norvežani su i dalje oni isti Norvežani iz 45, dok su Slovenci neki drugi, a mi možda i neki treći u odnosu na nas iz 45. Samo iz naše potpuno izmeštene perspektive je "normalno" odživljavati više kao "svog" svog čukundedu nego svog dedu (ako bismo ih sagledali kakvi su oni stvarno bili i u šta su stvarno verovali). Samo što je razlika u tome što dedu zaista poznajemo pa je to "neslaganje" bar zasnovano na nečemu realnom, dok u čukundedu možemo happily da upišemo bilo šta. Naravno "deda" i "čukundeda" nisu ovde pomenuti u bukvalnom smislu.

KinderLad wrote:Odavno neko nije napisao ovoliko polemičkih reči na forumu kojima je samo potvrdio ono sa čime polemiše

шумидер-модер wrote:

KinderLad wrote:Odavno neko nije napisao ovoliko polemičkih reči na forumu kojima je samo potvrdio ono sa čime polemiše

Не памет ми не пада да полемишем, још мање да се покушавам да се снађем у еквилибристици и лавиринтима флоскула попут националних идентитета, Норвежана који су и данас Норвежани и нама који смо ми, а у ствари нисмо ми...
Навео сам ти, просто-напросто, неке чињенице и парадоксе упадања у живо блато примитивног антикомунизма и синдрома пишања по сопственој историји, тако да...