Savremena domać(insk/ičk)a književnost

Promocija romana “Kainov ožiljak” Dejana Stojiljkovića i Vladimira Kecmanovića
T. Nježić | 18. 11. 2014. - 23:38h | Komentara: 0
U skoro punoj sali SKC-a večeras je predstavljen roman "Kainov ožiljak" Dejana Stojiljkovića i Vladimira Kecmanovića.
Uz poznatog reditelja Srđana Dragojevića, o romanu “Kainov ožiljak” govorili su Zoran Panović, autori kao i čelnik “Lagune” Dejan Papić i Milan Subotić, direktor plasmana Ringier Axel Springer.
 


Pisan u četiri ruke, pretapajući faktografiju i fikciju, ovaj roman, između ostalog, govori o nobelovcu Ivi Andriću, tačnije o turbulentne dve godine tokom kojih je kao diplomata Kraljevine Jugoslavije bio u Hitlerovoj Nemačkoj.
 
Odnosno, u knjizi se prepliće politički triler, priča o nemogućoj ljubavi, potresna istorijska drama, parabola o ljudskosti u dehumanizovanom svetu, partija karata sa đavolom, faustovska dilema jednog velikog pisca, pa i hipoteza o tome kako je nastao Andrićev roman „Prokleta avlija“…

“Ubrajam se u one koji su pročitali gotovo sve što su ova dvojica pisca napisala”, kazao je Zoran Panović, glavni i odgovorni urednik “Danasa”, a zatim dodao:”Međutim, nije mi pošlo za rukom da lako razlučim šta je ko od njih dvojice u ovoj knjizi pisao. Iako u principu imam rezervu prema pisanju u četiri ruke ovde su se rukopisi na najbolji način stopili u tkivo romana i bilo bi gubljenje vfremena nastojati to razlučivati. S ovim romanom Andrić izlazi iz konvencionalnih okvira i ulazi u nove sfere, uplovljava u njih kao žanrovski lik.”

Govoreći o pisanju “U četiri ruke” Vladimir Kecmanović je napomenuo:”Ideja je bila Dejanova, tokom rada sukobljavali se jesmo ali uglavnom oko rokova, nikad oko suštine”.

Pričajući o svom radu i pristupu, između ostalog, govorio je o svojoj ideji da Karađoza, junaka Andrićeve “Proklete avlije” na svoj način “dovede” u Berlin.

Stojiljković, koji je u romanu uglavnom pisao delove bazirane na faktografiji je istakao: ”Onaj ko nije pročitao Andrićeve priče – nije čitao Andrića. Upravo je ta poetika bila vodič kroz ono što su istorijske činjenice, dokumenta, faktografija”.
Pričajući o Andrićevoj humanosti naveo je, između ostalog, kako je nobelovac spasio mnoge živote u zemlji jer je pred rat svojim diplomatskim umećem omogućio tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji da se snabde određenim brojem borbenih aviona koji su, potom, u ratu, branili zemlju.

“Ono što rade ova dva pisca s ovom knjigom je na tragu onoga što ja radim na filmu”, kazao je Dragojević i dodao: ”Pokazujemo da umetnost može da bude zanimljiva, zabavna. Mislim da su nasilnu konfrontaciju između elitnog i  populističkog izmislili netalentovani kritičari i dosadni pisci”.

Milan Subotić, direktor plasmana Ringier Axel Springer je rekao da se knjiga za oko mesec dana našla na preko hiljadu prodajnih mesta te da je reč i o vrsti misije da knjiga dospe i do mesta gde nema knjižara i biblioteka.

Piše: Haris Imamović
MOMCI, JESTE GLEDALI NERETVU?
Vule Žurić: Srpska trilogija (Kulturni centar Novog Sada, 2012)
 

---

---

Roman Srpska trilogija Vuleta Žurića sačinjen je od četiri osnovne priče. Druga govori o oslobođenju Beograda 1944, treća o nestanku jednog srpskog pisca u Budimpešti 2013, prva i četvrta o djelatnostima komunističkih ilegalaca u Zagrebu i partizana u Bosni. Priča o nestanku pisca Miloša Uroša (Nestanak i druge pojave) predstavlja okvirnu priču. Ostale su književni artefakti junaka Žurićevog romana: pripovijetka Tajna Crvenog zamka i roman Deset malih pesnika su djela nestalog pisca Uroša, a Čovjek iz vazduha je roman koji se pojavljuje neposredno po Uroševom nestanku i dovodi se u vezu s njim. Ako još uzmemo u obzir da je jedan od junaka meta-priče o nestalom piscu – sam Vule Žurić, kao inspektor, onda možemo bez problema strukturu Trilogije odrediti kao složenu. Drugim riječima, Žurićeva kompozicija nije banalna. Problem, međutim, nastaje kad Žurić, u svojoj centralnoj priči, uspije ostvariti toliki stepen složenosti da to više nije složenost, već konfuzija.

---

Kada Miloš Uroš nestane u Budimpešti, njegova supruga Milica, kreće u potragu za njim, skupa sa srbijanskim ambasadorom u Budimpešti - Urošem Milošem, također književnikom. Onomastička premetačina je duhovita, sve dok autor ne uvede i Miloša M. Uroša, i Miloša Ž. Uroša, i Uroša U. Miloša - sve pisci! - i dok ne zaboravi koji je koji, pa pomiješa ambasadora s nestalim piscem. U prvoj rečenici Nestanka, kaže se kako je Miloš Uroš nestao, a recimo u leksikonu se tvrdi da je to Uroš Miloš. Miloš Uroš prilazi Titu, a Tito se nakon nekog vremena počne obraćati Urošu Milošu. Itd. Ako to autor namjerno radi, ispada da Miloš Uroš skupa sa svojom suprugom, te inspektorima Danijelom Kišom - koji i ovdje, kao i kod Nebojše Vasovića, ne zna srpski jezik -  i (rečenim) Žurićem traži sebe samoga. Ali kako - kad, unutar priče, Uroš Miloš posjeduje prilično drugačiji fizički identitet od Miloša Uroša? Štaviše, drugovali su prije nego li je M. U. nestao i roman će imati jasniju strukturu tek ako - kao estetski hirurzi - pretpostavimo da je Miloš ubio Uroša, isfaširao i bacio ribama, te zatim otišao na plastičnu operaciju poslije koje je bio identičan njegovoj ekselenciji Urošu.

---

Dobro, to miješanje imena, taj previd, jeste strukturna greška, ali može li se - ako napregnemo pažnju i račistimo antroponimsku zbrku - shvatiti suština priče o nestanku tog srpskog pisca? Zašto je nestao? Čitaocu se čini da je moguće, nakon što vidi da su ambasador Uroš i Milica zapravo ljubavnici. Ali to se samo čitaocu čini. Ispostavit će se, naime, da ljubavnici nisu samljeli muža u mekinje, već je on, kako je rečeno, ''emigrirao'' u roman Čovjek iz vazduha. Da, postao je književni lik. U istoj onoj odjeći u kojoj je nestao u Budimpešti, Miloš Uroš izlazi pred Tita i partizane u nekom bosanskom selu. I nakon što mu Tito kaže šta i kako treba pisati, odgovara: ''Razumem!'' - Kakav je to pisac, kojem se izravno naređuje šta da piše?

---

Srbija iz 2013. godine u kojoj je živio i pisao Miloš Uroš prije nestanka u Žurićevom romanu (objavljenom 2012.) predstavljena je kao negativna utopija. Satiričnim preuveličavanjem Žurić izlaže kritici stanovite ideološke tendencije u Srbiji, ojačane petooktobarskim prevratom. Reformske snage su, u Žurićevoj fikciji, preuzele vlast i zavele diktaturu. Na snazi je Zakon o obaveznom kompjuterskom ovjeravanju sadržaja knjiga. Centralni kompjuter Haralampije, koji ima ristićevsku svijest, provjerava da li su knjige u skladu sa Kodeksom pevanja i mišljenja. Tim kodeksom zabranjen je svaki oblik očitovanja ksenofobije. Nova srpska književnost mora biti, prije svega moralna, očišćena od najmanjih nagovještaja nacionalizma; mora biti politički i rodovski korektna, otvorena prema problematici manjinskih grupa; preporučeno je da se istorijske teme obrađuju samo ako se želi prikazati neki srpski ratni zločin, sa naglašenim i taksativnim prikazivanje pozitivnih  i negativnih junaka. Pisci treba da sude, treba da su kao Marko Ristić. - Vlada je zatvorila kladionice i fudbalske stadione i na njihovom mjestu otvorila institucije za promociju kulture: na Marakani je smješten odsjek Biblioteke. Upravnik Biblioteke je Predrag i Nenad Šljivić, čovjek s dvije glave, najpopularnija ličnost u novoj Srbiji. On živi u vili u kojoj je nekada živjela Ceca Ražnatović. Itd. itd.

---

Razumljivo da bi Miloš Uroš – ako pretpostavimo da je normalan – poželio pobjeći iz te, kakvom je Žurić vidi, stvarnosti reformske diktature, ali gdje to bježi: u romanesknu stvarnost u kojoj prihvata komunistički diktat?!  Nerazumljivo je i to kako Miloš Uroš prihvata Titov socijalni nalog, a autor je pripovijetke Tajna Crvenog zamka i romana Deset malih pesnika u kojima je partizanski pokret izvrgnut ruglu: partizani i njihove vođe su prikazani kao zla djeca; kao glupaci i kao ubice, kao budalasti tinejdžeri, koji nisu u stanju kontrolisati svoje seksualne nagone. ''Mi nismo Nemci. Mi ćemo tim gadovima da sudimo. Da narod sazna šta su sve radili pre nego što ih streljamo'', kažu Miloš Uroševi partizani. I otkud onda ono njegovo: Razumem, druže Tito?

---

Time se ne završavaju kontradikcije u Žurićevom romanu. Okvirna priča, kao što je rečeno, kaže da je u reformskoj diktaturi  književnosti naređeno da bude očišćena od najmanjih nagovještaja nacionalizma i da je preporučeno da  se uzimaju historijske teme samo ako se želi prikazati neki srpski ratni zločin - a šta je preporuka u diktaturi, nego naredba. E, sad, kako Miloš Uroš u toj i takvoj reformskoj cenzuri objavljuje roman u kojem se - à la Vuk Drašković - govori o hiljada srpskih žrtava koje su pobili jugoslavenski Crveni Kmeri?

---

Ne brinite se, gospodo. Već vidim, u budućnosti doći će književnici koji će sa razumevanjem opisati našu borbu i stradanje. ZA KNJIŽEVNOST I OTADŽBINU!

---

''Da se ja pitam, postreljao bih do prvog snega dve trećine Beograda'', kaže u Žurićevom romanu Marko Ristić, ideolog titoizma. Da stvar bude gora po Ristića, Žurić mu u usta stavlja i sljedeće riječi: ''Sve ono što je bilo do sada, sve treba da spalimo i završimo ono što je onaj krmak Gering započeo četrdeset i prve.'' Žurićev Ristić, dakle, u žaru sopstvenih destruktivnih namjera poistovjećuje sebe sa bezobzirnošću vrhovnog komandanta nacističkog ratnog vazduhoplovstva. Ristić je kod Žurića, općenito, dat kao srpski buržuj koji je iskompleksiran sopstvenim porijeklom i koji, premda je najžešći zagovornik borbe protiv klase iz koje potiče, još uvijek njen autentičan predstavnik. Žurić to literarno potkrepljuje, recimo, Ristićevom mržnjom spram seljaka Ćopića i Skendera Kulenovića i deklarisanom ljubavlju spram ljudi koji nose naočale i pričaju više stranih jezika. Koliko mi je poznato – a poznato mi je – Ristić nije bio malograđanin kakvim ga pokušava predstaviti pisac 10 malih pesnika, ali žanr historiografske metafikcije dopušta i veća nepoštivanja historijskih činjenica, pa ću se, na trenutak praviti da sam postmodernista, i neću prigovarati Žuriću što ne govori istinu u tom smislu.

---

Miloš Uroš (= Žurić) navedene stavove deducira, na način satiričara, iz Ristićevog teksta Zajedno su pošli u smrt oni koji su zajedno pošli u zločin koji je objavljen u Politici neposredno nakon oslobođenja Beograda, a u kojem se pravda likvidiranje saradnika okupatora. Međutim, u Srpskoj trilogiji, Ristić ne ubija samo riječima i samo kvislinge, već ubije i špricom kapi za oči Prleta, člana komunističkog ilegalnog pokreta. Kada istražitelj Slavko otkrije da je Ristić ubio Prleta, i kada pita tog glavnog teoretičara beogradskog nadrealizma za motive ubistva (''Ali morali ste imati motiv!'') dobiva sljedeći odgovor: ''Gluposti! Ja sam nadrealista, ja sam pesnik!'' Aludirajući na tezu Ristićevog mentora Bretona da je autentičan nadrealistički čin izaći na ulicu i nasumično pucati na ljude, Miloš Uroš (= Žurić) sugeriše da piscu članka Zajedno su pošli u smrt oni koji su zajedno pošli u zločin nije potreban motiv da bi ubio: kao što larpurlartista piše da bi pisao, tako Ristić ubija da bi ubio. Problem, međutim, nastaje kad, nešto kasnije, čitamo u Čovjeku iz vazduha epizodu u kojoj se Prle i Ristić na život & smrt posvađaju, jer je Prle na geački način upitao Ristića je li kopulirao s nekom buržujskom generalicom, čime Ristić dobiva kakav-takav ljudski motiv i autor, u korist svoje štete, poništava onu estetski efektnu igru poistovjećivanja nadrealistički i politički motivisanog ubistva.

---

Čovjeku iz vazduha, ''prvom srpskom romanu na hrvatskom jeziku'', trećem dijelu Trilogije, govori se o partizanima na jednak način kao i u Deset malih pesnika i Tajni Crvenog zamka: sve je to pubertetlija do pubertetlije, go idiot i manijak, vuk u odjeći crvenkapice. Tu zagrebački komunistički ilegalci, među kojima je i Tito, ne prave nikakve akcije, već se voze s djecom na piknike, gledaju boks meč, ližu sladoled, jedu puretinu za novogodišnju noć, skijaju... U Nestanku i drugim pojavama čitalac, za razliku od junaka, može saznati da je autor Čovjeka iz vazduha - Miroslav Krleža, glavom i bez brade. Manji je problem što je taj roman u stilskom pogledu nepoveziv s Krležom, veći je problem što je on nepoveziv u ideološkom smislu s Krležom.

---

U jednoj epizodi, pred sami kraj Čovjeka iz vazduha, u jednom bosanskom selu se održava sastanak između seljana, četnika i partizana. (Tu se – uzgred budi kazano – prvi i jedini put pojavljuju četnici u čitavoj Srpskoj trilogiji, premda većim dijelom govori o Drugom svjetskom ratu na području Jugoslavije.) ''Imam zavoje i gazu'', kaže im partizan Ivo Lola. ''Ali morate sami da odlučite kome ćete se prikloniti.'' Potom istupa jedan četnički kapetan, opisan s previše patosa i, za razliku od partizana bez imalo ironije ili cinizma (isp. str. 272.). ''Čuli ste doktora. Oni koji su za kralja, neka ostanu u domu, a oni koji su za...'', kaže on, na što je pola seljaka ustalo i krenulo vani, s partizanima. Utom, naletješe dva njemačka aviona i ''ožežoše'' po domu i vani. ''Umesto pokislih, na travi su ležali pobijeni ljudi.'' (Ne kaže se je li bilo poginulih među onima koji su ostali u domu.) Jedan starac, kome je mitraljeski rafal ''prebio'' potkoljenicu, zapomaga, a Ivo Lola mu umjesto zavoja i gaze dadne - aspirin, nakon čega partizani odlaze i ostavljaju ranjenike. (Ne kaže se kako je četnički kapetan postupao sa svojim seljacima.)

---

Dosta je nejasnih stvari kod Žurića, ali ih je i dosta jasnih. Navedeni kontrast između ponašanja partizana, s jedne strane, i plemenitog ponašanja četnika, s druge strane, prema ''svome narodu'', jasno pokazuje da je estetski kvalitet manje bitan autoru Čovjeka iz vazduha od revizionističke tendencije. Kao i u polemici u vezi sa romanom Top je bio vreo Vladimira Kecmanovića, autor Srpske trilogije nema problem s tim što jedan pisac, hinjeći da je postmodernista, iskrivljava historijske činjenice tako da svojom pričom ilustrira-promoviše četničku ideologiju.  Njemuje u okvirnoj priči (Nestanak i druge pojave) problematično samo to što se digla reformska kuka i motika protiv Čovjeka iz vazduha. Drugim riječima, po Žuriću su kritičari četničke historiografske metafikcije isto što i staljinisti, dok su pisci četničke historiografske metafikcije – ljubitelji umjetnosti i slobode izražavanja. Čak iako su pojedine knjige te antinacionalističke, ''reformske'' srpske književnosti, jednako kao i Srpska trilogija, oslobođene estetskih kvaliteta – ipak su u političkom smislu neizjednačive.

---

U Trilogiji Upravnik Biblioteke (Sreten Ugričić?) i njegovi žreci provode hajku nad knjigom, i uskratili bi njenom autoru ''pravo na slobodu umjetničkog izražavanja'' samo da znaju ko je on: roman je, međutim, objavljen bez potpisa autora i izdavača i to najviše nervira reformističke staljiniste. Oni vole da znaju ime i prezime autora kako bi ga sankcionisali, kao što su svojevremeno, za vrijeme hajke na Andreja Nikolaidisa, sankcionisali Sretena Ugričića. Kako sad to? Zar nije Ugričić, kao predstavnik reformske Srbije, onaj koji sankcioniše? Jeste, ali samo kod autora Srpske trilogije koji voli nehotimična protivrječja toliko da ona nisu samo osnovni oblik odnosa u strukturi njegovog romana, već su i strukturni odnos tog romana spram stvarnosti.

Read on: Vladimir Kecmanović i Dejan Stojiljković, Kainov ožiljak

Duplo golo: Književni dunsteraj
Piše: Vladimir Arsenić
Veličina slova:

Toplo se preporučujemo Kusturici za nagradu: Stojiljković i Kecmanović sa nesrećnim Andrićem
Izvor: mojportal.org
Kecmanović i Stojiljković su ovim romanom pokazali da sa pisanjem nemaju previše veze. Oni su književni dunsteri, potpune neznalice i kao takvi dobri isključivo za ono za šta ih i koriste oni koji su pametniji od njih. Da laju po novinama, da lupetaju po televiziji, da prodaju rog za sveću i "Kainov ožiljak" kao književnost. I to je njihov maksimum

Photo: Đorđe Krajišnik
Da bi se pisala književnost mora da postoji neki razlog. Zovite to kako hoćete: motivacija, nadahnuće, nagon, ali mi se čini da dobra literatura ne nastaje jednostavno, tako što se donese odluka da se napiše pesma, priča, roman, nego na osnovu poriva da se određena tema i stav o njoj saopšte čitaocu, najčešće onog kojeg pisac/spisateljica zamišlja pa je ta instanca poznata u teoriji kao zamišljeni i/ili idealni čitalac. Umetnost stoga i jeste teška jer ova potreba za iskazivanjem mora da se obuzda i kontroliše, mora da joj se nađe adekvatan umetnički izraz, da se načini literarnom. Svaki put kad kao čitaoci shvatimo da se autorka ili autor borila/o sa temom i tekstom, da joj/mu nije išlo lako i da je uložila/o trud da ga iznese pred nas, osetimo i veći estetski užitak. U suprotnim slučajevima, kada vidimo da je tekst pisan sa nehajnošću i nemarom, uživanja u njemu i nema, on (p)ostaje gomila nebitnih znakova na papiru ili ekranu. Ovakvih tekstova od osoba koje su pseudo pisci i spisateljice ima u našoj književnosti tušta i tma.
Duet „pisaca“ Kecmanović-Stojiljković objavio je roman Kainov ožiljak o dve godine diplomatske službe Ive Andrića u Berlinu. Najavljivan kao bestseler i tempiran za Sajam knjiga, ovaj uradak u potpunosti je opravdao moja očekivanja. Lagao bih kad bih rekao da odavno nisam video ništa slično jer ovakvih knjiga su prepuni izlozi knjižara od Tokija do Milvokija, od Laponije do Južnoafričke republike, a to što su one prosto rečeno književno đubre i otpad te uprkos ili zahvaljujući tome čitane, to je pitanje na koje će istorija literature dati pravi odgovor. Duboko sam uveren da u njoj neće biti Kainovog ožiljka.

Brlja za književno brljeckanje: Dejan Stojiljković se dopinguje za pisanje
Photo: imageshack.us
Ideja da jedan bivši pisac, a sada intelektualac opšteg tipa, čovek koji ima mišljenje o svemu, od politike do sporta (poznata je ona maksima o mišljenju i dupetu kojima je zajedničko što ih svako ima) ukrsti svoje pero sa lošim piscem žanrovske književnosti i da se pri tome dotaknu biografije jednog ozbiljnog autora, zaista i ne može da porodi ništa drugo osim kiča. Ohrabreni, valjda, činjenicom da je njihov filmski guru osnovao Andrićgrad i da dodeljuje književnu nagradu za koju se priča po varoši da će biti masno visoka, oni su seli da nabrljeckaju i isprde nešto što se uslovno rečeno može nazvati romanom, nikako i književnim umetničkim delom. Jer knjiga koja počinje sledećim rečenicama, odista ne može da se smatra ničim drugim nego budalaštinom: „Dve stotine i dvadeset metara. [sad ovde ide enter, Kecmanov(ićev) trademark ili, u duhu knjige, ožiljak] Toliko je duga staza pred njim. [dodajte enter] Čini mu se da je to najduža staza koju je u životu morao da pređe.“ Zastanimo ovde i osvrnimo se na ove tri „rečenice“. Nema sumnje da pripadaju majstoru suspensa i gluposti Dejanu Stojiljkoviću, samo što su obučene u Kecmanovo novo ruho. Na stranu što navođenje dužine nije rečenica i što se „staza“ ponavlja dva puta u dvadeset i šest reči (tri puta u dvadeset osam ako se računa i naziv poglavlja), nešto što i deca osnovnoškolskog uzrasta znaju da ne bi trebalo da čine, veći problem je što je ovakvo teatralno stvaranje napetosti odlika trivijalne književnosti, odnosno načina mišljenja koje pokušava da zadivi i zapanji čitaoca, da se igra prejakim afektima i efektima u želji da ga prikuje za stolicu, a bojim se da samo izaziva istu u tečnom obliku. Posebno kad je začinjeno propadanjima pogleda usled silnih entera. Književnost nije primitivni oblik zabave iako dvojica proza(i)ka na službenom (Službinom?!) putu uporno to pokušavaju da načine od nje.

Jadi mladoga Entera: Vladimir Kecmanović, pisac u nestajanju
Photo: Stock
Stojiljkovićev doprinos Kainovom ožiljku ogleda se mahom u gradnji zapleta i fascinaciji nacističkom kulturom, te različitom istoriografskom trivijom. I, naravno, činjenicom da je za sitne novce iznajmio junaka Konstantinovog raskršća. Čuveni engleski špijun, vampir i četnik Nemanja Lukić, poznat i kao tri-u-jedan pojavljuje se u romanu, iako ni sam nije siguran zbog čega. Ah, da, sad sam shvatio, da bi pukovniku Vauhniku darovao francuske dugačke mirišljave cigarete – jer koje druge mogu da budu takve ako ne francuske. I to je Stojiljkovićev domen: on je majstor stereotipa, iako i njegov pajdaš ne zaostaje. Francuzi su naparfemisani, Englezi racionalni, Srbi divlji, Istočnjaci potuljeni i pritvorni, Nemci uštogljeni i bezosećajni – više raznolikosti i uvažavanja drugosti i različitosti ima u serijalu video igre Volfenštajn. Naravno, dva takva uma nisu mogla da kontrolišu jedan drugog. Obojica su razbarušeno kreativni, uporni, tvrdoglavi i ljubomorni na sopstveni umetnički proces toliko da su linije priče ostale nezavršene uprkos udvostručenim naporima. Međutim, ono što je najbitnije nisu uverili čitaoce da znaju zbog čega je uopšte ova knjiga napisana. Nju je teško žanrovski odrediti uprkos neprekidnom korišćenju jeftinih matrica – ona nije ni politički triler niti poetičko istraživanje, neka vrsta duhovne biografije pisca i njegovog dela, niti istorijski roman, a ni ljubavna drama. Da li je ona osvetlila nešto što je nepoznato iz Andrićeve biografije – nije. Podaci koji se tamo pojavljuju mogu se naći na internetu. Nije tu bilo ozbiljnog rada i čitanja, proučavanja i udubljivanja. Njihovo znanje je enigmatičarsko (biće da im je konsultant bio pobednik Kviskoteke), dovoljno za novine, ali ne i za ozbiljnu književnost. Da li je roman razjasnio Andrićevo pisanje – nije, iako je pokušao to da učini uvođenjem lika Ditriha/Krajskog za kojeg nije jasno zbog čega je tu. Ključne scene romana predstavljaju susreti između Andrića i Ditriha/Krajskog. Ali do kraja ostaje nejasno zbog čega bi neko poput Ditriha, ko je u romanu predstavljen kao užasno moćan, drugi policajac Nemačke, uopšte stupio u kontakt sa poslanikom jedne male i relativno nebitne zemlje, čak i ako mu je „zemljak“. Razlog koji navode Kecmanović i Stojiljković potpuno promašuje i zbog toga je ova knjiga dodatno neuverljiva. Pokušaj manovskog manipulisanja dijaboličnim likom više je nego jadan. Da li je osvetlila neke od odnosa između Nemačke i Kraljevine Jugoslavije u tim turbulentnim vremenima – naravno da nije. To je sve unapred poznato, a oni niti imaju kapaciteta, niti volje da i pokušaju da nešto dodaju.

Samo vi, momci, mrčite artiju, sve će to Mile i Nemanja pozlatiti: Dodik i Kusturica pozdravljaju iz Andrićgrada
Photo: visegrad24.info
Kecmanovićev doprinos ovom kupusu od knjige jeste u prelomu teksta, u pseudo-književnoj obradi teme kroz metafore mačijih očiju, đavola, istočnjačkog pritvorstva, jeftine seksualnosti, dve važne žene u romanu građene su poput Džesike Rebit iz filma Ko je smestio Zeki Rodžeru, ali mora se priznati i to da je čovek izumitelj nove stilske figure. Ako je Ekrem Jevrić dodao stepen gradacije poznat u teoriji kao „ekremizam“  (primer je iz pesme „Kuća pos’o“: „živim, radim, a i samo radim“ gde je gradacija ostvarena veznicima „a“ i „i“ sa dodatkom priloga „samo“), onda ovom autoru imamo da zahvalimo za pojavu nečega što bismo nazvali „Kecmanova logička degradacija“. Pogledajmo primer: „Pošto nije znao, ili nije smeo da odbaci stotine stranica, godinama nije odbacio nijednu. [enter] Ne stranicu, nego reč! [enter] Ne reč! [enter] Nijedno slovo. [enter]“ (51) Ovom figurom se beznačajnost dodatno umanjuje. Jer ona, zajedno sa tekstom, fizički propada nakon svakog entera. U tolikoj meri da od nje ne ostaje baš ništa. Njen sastavni deo čine znaci uzvika jer čitalac ima pravo da viče i kliče dok ovo čita, ali se na kraju završava tačkom. Iza tačke naravno sledi novi enter i obeležava konačni pad u ništavilo. Ovakvih primera ima još.
Kecmanović i Stojiljković su ovim romanom pokazali da sa pisanjem nemaju previše veze. Oni su književni dunsteri, potpune neznalice i kao takvi dobri isključivo za ono za šta ih i koriste oni koji su pametniji od njih. Da laju po novinama, da lupetaju po televiziji, da prodaju rog za sveću i Kainov ožiljak kao književnost. I to je njihov maksimum.

Vladimir Veljković  25/11/2014 |  
Koju srpsku bitku najviše volite?


 
Ono čega ovde ima na svakom koraku i u izobilju je narativna ratna i politička istorija, koju su u XIX veku zvali nacionalno-romantična povest. Knjige u kojima je ona zastupljena mahom su mešavina nesumnjive fikcije i sumnjive faktografije.
Ivan Čolović, Etnolog na sajmu knjiga
Lazar je stavio na glavu svoj šlem sa bivoljim rogovima i naredio pokret.
Dejan Stojiljković

Naslov koji bi definitivno spadao u kategoriju o kojoj Čolović piše je istoriografska knjiga Velike srpske bitke, književnika Dejana Stojiljkovića. U knjizi su dati istorijski opisi deset srpskih bitaka. Tri iz srednjeg veka (Velbužd, Marica i Kosovo), dve iz Prvog srpskog ustanka (Mišar i Čegar), jedne iz Prvog balkanskog rata (Kumanovo), dve iz Prvog svetskog rata (Cer i Kolubara), jedne iz vremena Drugog svetskog rata (vazdušna bitka za Beograd) i jedne iz 1999. godine i rata na Kosovu (Košare). Ispred većine članaka nalazi se kratak književni uvod, koji čitaocu pomaže da se uživi u atmosferu bitke, a nakon toga sledi tekst koji bi trebalo da je izlaganje proverenih istorijskih činjenica.
U izjavi za medije, pisac se trudi da bude skroman: „Moram odmah da se ogradim i kažem da se ne radi o istorijskoj studiji…“ Ali odmah zatim sam sebe negira: „Esej o Kosovskoj bici je najduži i u njemu sam se potrudio da argumentovano iznesem tezu da ta bitka nije bila srpski poraz, kako se uobičajeno tvrdi, već naprotiv, pobeda koja je ostavila veliko Osmansko carstvo u nekoj vrsti nokdauna“ (Glas srpske, 04. novembar 2014). I pored toga što pokušava da se ogradi od mogućih kritika, na osnovu Stojiljkovićeve izjave možemo zaključiti da je njegova knjiga istoriografski relevantna. Tekst koji argumentovano preispituje istoriju jeste nekakva istorijska studija. Ali, ako bih preciznije određivao karatker knjige, rekao bih da je trafikarska istoriografija Dejana Stojiljkovića više izlaganje njegovog ličnog pogleda na svet i, u skladu sa tim, grubo izvrtanje i dopisivanje istorijskih fakata.